Od X w. w Europie, a w Polsce od XIII w. rzemieślnicy tworzyli własne organizacje zwane cechami. Cechy rzemieślnicze oraz gildie kupieckie były pierwszymi organizatorami samorządu gospodarczego w Polsce. Zadaniem organizacji cechowych była obrona przed nieuczciwą konkurencją, nadzór nad przestrzeganiem etyki zawodowej, organizacja szkoleń i potwierdzenie kwalifikacji zawodowych, utrwalenie nawyków rzetelności i uczciwości zawodowej.
Cechy ustalały ceny na wyroby, czuwały nad szkoleniem młodych rzemieślników, starały się o ulgi podatkowe. W przypadku wojny cechy miały obowiązek odpierania ataków wroga na gród czy miasto. Początkowo cechy odgrywały dużą rolę w rozwoju kraju. Później jednak, gdy coraz bardziej doskonalono narzędzia i maszyny, cechy broniły się przed tym co nowe. Walka rzemieślników z nowymi sposobami wytwarzania na nic się jednak nie zdała. W XIII i XIV w. we Flandrii (obecnie Belgia) i we Włoszech zaczęły powstawać pierwsze, niedoskonałe jeszcze manufaktury, których wyroby wyparły wiele wyrobów rzemieślniczych. Na ziemiach polskich manufaktury pojawiły się w XVI w., a ich rozkwit przypada na XVIII w.
Silne rzemiosło i kupiectwo w decydujący sposób decydowało o zamożności i sile ówczesnych miast, biorąc na siebie także obowiązek ich obrony przed zagrożeniem zewnętrznym.
O roli samorządu rzemieślniczego świadczyć może fakt, iż
cechy rzemieślnicze przetrwały nieprzerwanie do chwili obecnej i szczycą się swoją tradycją. W okresie międzywojennym cechy ustanowiły swoją reprezentację na szczeblu regionalnym w formie powstających izb rzemieślniczych.
