1. Zatrudnienie młodocianego pracownika
Ustawa kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974r. Dział IX (tekst jednolity Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz.94, z późn. zm)

2. Zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego młodocianych:
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. Nr 60, poz.278, ze zmianami z 2002 r. Dz.U. Nr 197, poz.1663).

3. Nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego młodocianego
Ustawa o rzemiośle z dnia 22 marca 1989 r. - tekst jednolity: Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz.979 ze zmianą z 2003 r. Dz.U. Nr137, poz.1304 - tekst ustawy dostępny na portalu ZRP;
Uchwała Nr 4 Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego z dnia 19 lutego 2002 r. znak:NO-I-130/02 w sprawie "Zasad i trybu sprawowania przez izby rzemieślnicze i cechy nadzoru nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych".

Uchwała nr 16 Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego z dnia 23.11.2006r w sprawie wprowadzenia wzoru umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego młodocianego u pracodawcy, będącego rzemieślnikiem.


4. Uprawnienia do szkolenia
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. Nr 113, poz.988, zm. w 2003 r. Nr 197, poz.1875) określa kwalifikacje zawodowe i przygotowanie pedagogiczne wymagane od instruktorów praktycznej nauki zawodu.

5. Wyjątkowo dopuszczalne zatrudnianie młodocianych
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób nie mających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób nie mających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (Dz.U. Nr 214, poz. 1808).

6. Prace wzbronione młodocianym
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. z 2004 r. Nr 200, poz.2047) .

1) Zawody szkolne
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 maja 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (DZ.U. z 2004 r. Nr 114 , poz.1195).

2) Zawody pozaszkolne
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. z 2004 r. Nr 265, poz.2644).
Zarząd Związku Rzemiosła Polskiego w Uchwale N. 5 z dnia 8 marca 2004 r. znak: NO-I-130/STAND/04 (oraz uzupełnienie Uchwała Nr13 z dnia 15 lipca 2004 r.) ustalił Standardy wymagań, będące podstawą przeprowadzania egzaminów czeladniczych i mistrzowskich w zawodach odpowiadających danemu rodzajowi rzemiosła. Spośród przyjętych standardów dla 108 zawodów w 102 zawodach jest możliwa nauka zawodu (2 zawody przewidziane do kształcenia ustawicznego, 4 zawody przewidziane do kształcenia na poziomie szkół ponad zasadniczych - nie ma możliwości szkolenia młodocianego pracownika).

Wykaz standardów dostępny na stronie http://www.zrp.pl/zadania/standardy.asp

Zapisy w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 1996r. w sprawie zatrudniania młodocianych w celu przygotowania zawodowego nie precyzują, jaki okres ma trwać nauka w odniesieniu do zawodów spoza klasyfikacji szkolnej. Dlatego Związek Rzemiosła Polskiego (pismo znak:NO-I-130/58/03, dnia 9 września 2003 r. wraz z wykazem zawodów pozaszkolnych, odpowiadających danemu rodzajowi rzemiosła) - przyjął zasadę, iż dwu- lub trzyletni cykl nauczania w zawodach pozaszkolnych wynika z logiki struktury klasyfikacji gospodarczej ujmującej zawody w duże, średnie i elementarne grupy, zawierające zawody i specjalności.

Wskazując dwu- lub trzy-letni okres trwania nauki w zawodach spoza klasyfikacji szkolnej, kierowano się:

• okresem nauki, dwa lub trzy lata, przypisanym do zawodu szkolnego znajdującego się w tej samej średniej lub elementarnej grupie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, w której występuje zawód odpowiadający danemu rodzajowi rzemiosła,
• w zawodach umieszczonych w grupach elementarnych klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, w których nie występuje żaden zawód do kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej, przyjmuje się dwuletni okres nauki.

8. Ramowy plan nauczania
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz.U. z 2003 r. Nr.15, poz.142 i Nr 137, poz.1155 z 2003 r. Nr 39, poz.337 i Nr 116, poz.1093 z 2004 Nr 43, poz.393)

9. Programy nauczania i podręczniki
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie dopuszczenia do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz.U. z 2002 r. Nr 25, poz.220), (wykaz programów nauczania dopuszczonych do użytku szkolnego w publicznych szkołach zasadniczych - strona www.men.waw.pl)

10. Ocenianie i klasyfikowania uczniów-młodocianych pracowników dokształcających się w zasadniczych szkołach zawodowych
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 199, poz.2046).

11. Organizacja roku szkolnego
Młodociani dokształcający się w zasadniczych szkołach zawodowych - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz.U. Nr. 46, poz.432, oraz z 2003r. Nr 104, poz.965, Nr 141, poz.1362, z 2004 r. Nr 164, poz.1716)

12. Egzamin sprawdzający kończy przyuczenie do wykonywania określonej pracy
Uchwała Nr 11 Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego z dnia 10 września 2003 r. znak:NO-I-130/ES/03 - w sprawie: egzaminów sprawdzających przeprowadzanych po zakończeniu przyuczenia do wykonywania określonej pracy (podjęta na podstawie art. 7 ust. 5 pkt. 5 oraz art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 22 marca 1989r. o rzemiośle (Dz.U. Nr 112, poz. 979 z 2002r. z późn. zm) i § 16 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. Nr 60, poz. 278 z późn. zm).

3. Program szkolenia członków komisji egzaminacyjnych
Uchwała Nr 3 Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego z dnia 25 lutego 2003r. w sprawie przyjęcia programu szkolenia członków komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych (załącznik -"Program szkolenia członków komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych").

4. Nadzór nad działalnością komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych
Uchwała Nr 4 Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego z dnia 8 marca 2004 r. znak: NO-I-130/NADZÓR/ 04 w sprawie zasad sprawowania przez Związek Rzemiosła Polskiego nadzoru nad działalnością komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych

Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych.

Dyrektywa 2005/36/WE ma na celu umożliwienie każdemu obywatelowi państwa członkowskiego UE uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności w państwie członkowskim innym niż to, w którym uzyskał kwalifikacje zawodowe.
Dyrektywa 2005/36/WE została wdrożona do polskiego prawa Ustawą z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich UE.

Zasady uznawania kwalifikacji do wykonywania zawodów sektorowych: lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej, farmaceuty, lekarza weterynarii i architekta, zostały uregulowane w następujących, odrębnych przepisach:
1. ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 57, poz. 602, z późn. zm.),
2. ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857),
3. ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856),
4. ustawa z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 767),
5. ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa (Dz. U. Nr 5, poz. 42),

Kwestie dotyczące działalności w Polsce prawników z państw członkowskich (adwokatów i radców prawnych) reguluje ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069 z późn. zm.).

Przepisy dotyczące zasad uznawania kwalifikacji zawodowych dotyczą:

• obywateli państw członkowskich UE,
• obywateli państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Liechtenstein, Islandia, Norwegia)
• obywateli Konfederacji Szwajcarskiej
• członków ich rodzin
• obywateli państw trzecich posiadających zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r., Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.)

Uznawanie kwalifikacji zawodowych
Jeżeli dany zawód jest w Polsce regulowany osoba, która uzyskała kwalifikacje w innym państwie członkowskim potrzebuje ich oficjalnego uznania. Podobnie, uznanie jest konieczne jeśli dana osoba nabyła kwalifikacje w Polsce, a zamierza podjąć pracę w innym państwie członkowskim, w zawodzie, który jest tam regulowany (uznania dokonują właściwe organy przyjmującego państwa członkowskiego).
W przypadku zawodów nieregulowanych o zatrudnieniu pracownika posiadającego kwalifikacje uzyskane w innym kraju członkowskim UE zależy od pracodawcy.
W postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji właściwy organ sprawdza:

• odpowiedni poziom wykształcenia
• kwalifikacje dające prawo wykonywania danego zawodu w państwie, w którym zostały uzyskane

Jeżeli właściwy organ stwierdzi:

• zasadnicze różnice w kształceniu lub szkoleniu, lub
• że okres kształcenia lub szkolenia odbytego w państwie wnioskodawcy jest krótszy o co najmniej rok od okresu wymaganego w państwie przyjmującym, lub
• że istnieje rozbieżność między zakresem czynności zawodowych w danym zawodzie między państwem z którego osoba przybywa, a państwem przyjmującym,

a ponadto przeanalizuje dokumenty poświadczające doświadczenie zawodowe wnioskodawcy w celu sprawdzenia, czy wiedza i umiejętności nabyte przez wnioskodawcę podczas zdobywania doświadczenia zawodowego nie mogą wyrównać w całości lub w części wspomnianych wyżej zasadniczych różnic, i stwierdzi, że różnice te nie zostały wyrównane,
ma prawo zastosować środki wyrównawcze:

• test umiejętności
• staż adaptacyjny (trwający do 3 lat)

Wybór pomiędzy testem umiejętności a stażem adaptacyjnym należy do wnioskodawcy, chyba że wykonywanie zawodu wymaga dokładnej znajomości prawa krajowego i a zasadniczą i trwałą jego cechą jest udzielanie porad i pomocy prawnej. Taki zawód oraz środek wyrównawczy zostały określone w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 listopada 2008 r. w sprawie zawodu regulowanego, w przypadku którego jest wyłączone uprawnienie do wyboru stażu adaptacyjnego albo testu umiejętności (Dz. U. Nr 215, poz. 1363).

Co to jest zawód regulowany/działalność regulowana?
Zawód regulowany to zespół czynności zawodowych, których wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymogów określonych w przepisach danego państwa członkowskiego dotyczących dostępu do wykonywania danego zawodu.
Każde państwo członkowskie UE decyduje o uregulowaniu dostępu do zawodów. Ten sam zawód może więc być zawodem regulowanym w jednym państwie członkowskim UE, podczas gdy w innych państwach członkowskich nie będzie on regulowany.
Dla potrzeb systemu uznawania kwalifikacji wprowadzono również pojęcie działalności regulowanej, którą może być działalność wymieniona w załączniku IV do dyrektywy 2005/36/WE. Jeżeli w danym państwie członkowskim prawo do wykonywania którejś z wymienionych tam działalności jest uzależnione od posiadania określonych kwalifikacji (wiedzy i umiejętności o charakterze ogólnym, handlowym lub zawodowym), migrant może mieć automatycznie uznane kwalifikacje do wykonywania tej działalności, pod warunkiem, że posiada odpowiednie doświadczenie zawodowe (lub doświadczenie połączone z odbyciem odpowiedniego kształcenia) w prowadzeniu tej samej działalności w państwie członkowskim, z którego przybywa.
Posiadanie odpowiedniego doświadczenia zawodowego musi być poparte zaświadczeniem wydanym przez właściwe organy państwa, w którym działalność była wcześniej wykonywana.
Jeżeli dana osoba nie spełnia warunków koniecznych do automatycznego uznania kwalifikacji do wykonywania regulowanej działalności na podstawie doświadczenia zawodowego, uznanie może zostać przeprowadzone zgodnie z procedurą właściwą dla zawodów regulowanych.

Świadczenie usług transgranicznych
Podstawowe zasady dotyczące świadczenia usług transgranicznych w zawodach regulowanych
Obywatele państw członkowskich, którzy wykonują zawód / prowadzą działalność w jednym państwie UE zgodnie z przepisami tego państwa, mają prawo świadczyć usługi na obszarze innego państwa członkowskiego w zakresie tego samego zawodu / działalności.

Warunki świadczenia usług:
- usługodawca przenosi się w celu tymczasowego i okazjonalnego świadczenia usług do innego państwa członkowskiego,
- jeżeli w „przyjmującym" państwie członkowskim dany zawód jest regulowany, a w państwie siedziby ten zawód nie jest zawodem regulowanym, to usługodawca musi udowodnić, iż wykonywał swój zawód / działalność w państwie członkowskim siedziby przez co najmniej 2 lata w okresie 10 lat poprzedzających świadczenie usługi. Wymóg ten nie jest stosowany, jeśli kształcenie przygotowujące do wykonywania danego zawodu / działalności było szczegółowo uregulowane przepisami.

Świadczenie usługi po raz pierwszy
Przed świadczeniem usługi po raz pierwszy usługodawca powinien złożyć pisemne oświadczenie do właściwego organu w sprawach uznawania kwalifikacji o zamiarze świadczenia usługi, zawierające informacje o posiadanej polisie ubezpieczeniowej lub innych środkach indywidualnego lub zbiorowego ubezpieczenia zawiązanych z wykonywaniem danego zawodu. Oświadczenie przedkłada się ponownie, gdy przedstawione w poprzednim oświadczeniu informacje są nieaktualne, albo raz w roku - w przypadku zamiaru świadczenia usług w kolejnym roku.

Właściwy organ ma prawo zażądać od usługodawcy dołączenia następujących dokumentów:
- dokumentu potwierdzającego obywatelstwo usługodawcy,
- dokumentu potwierdzającego, że usługodawca zgodnie z prawem wykonuje dany zawód / prowadzi działalność w państwie członkowskim siedziby i nie obowiązuje go zakaz (nawet tymczasowy) wykonywania zawodu lub działalności,
- potwierdzenia 2-letniego doświadczenia zawodowego z ostatnich 10 lat - w przypadku zawodu regulowanego, który nie jest regulowany w państwie siedziby (wymóg ten nie jest stosowany, jeśli kształcenie przygotowujące do wykonywania danego zawodu / działalności było szczegółowo uregulowane przepisami),
- zaświadczenia o niekaralności,
- w przypadku zawodów regulowanych, których wykonywanie ma wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo publiczne (patrz niżej) - dokumentów potwierdzających kwalifikacje zawodowe.
Usługodawca podlega polskim przepisom, które są bezpośrednio związane z ochroną i bezpieczeństwem konsumentów oraz dotyczą sposobu wykonywania danego zawodu regulowanego lub działalności.
Państwo przyjmujące zwalnia usługodawców z wymogów dotyczących uzyskania zezwolenia, rejestracji albo członkostwa w organizacji lub instytucji zawodowej, jednakże może wprowadzić uproszczoną tymczasową rejestrację lub członkostwo w organizacji, czy instytucji zawodowej (nie może to jednak powodować dodatkowych kosztów, opóźnień lub utrudnień w świadczeniu usługi).

Świadczenie usług w zawodach, których wykonywanie ma wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo publiczne
W przypadku świadczenia usług po raz pierwszy w zakresie zawodów regulowanych, których wykonywanie ma wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo publiczne, a których wadliwe wykonanie mogłoby narazić usługobiorców na poważne konsekwencje, właściwy organ państwa przyjmującego może sprawdzić kwalifikacje usługodawcy przed rozpoczęciem świadczenia usługi (tzw. prior check).
Lista zawodów, w których przypadku polskie organy właściwe mogą dokonać sprawdzenia kwalifikacji jest zawarta w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie określenia zawodów, w przypadku których można wszcząć postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji (Dz. U. Nr 38, poz. 302)
W ciągu miesiąca od złożenia przez usługodawcę oświadczenia o zamiarze świadczenia usługi (wraz z niezbędnymi dokumentami), właściwy organ zobowiązany jest wydać decyzję w sprawie uznania kwalifikacji, bądź poinformować o odstąpieniu od sprawdzania kwalifikacji. W szczególnych przypadkach organ właściwy może wydłużyć termin odpowiedzi, maksymalnie do dwóch miesięcy.
Jeśli podczas sprawdzania właściwy organ stwierdzi zasadnicze różnice pomiędzy kwalifikacjami wymaganymi w Polsce, a kwalifikacjami posiadanymi przez usługodawcę (brak wiedzy lub umiejętności, który mógłby zagrozić zdrowiu lub bezpieczeństwu publicznemu) usługodawca może zostać zobowiązany do przystąpienia do testu umiejętności.
Usługodawca, którego kwalifikacje zostały sprawdzone i uznane może posługiwać się tytułem zawodowym ustalonym dla danego zawodu w Polsce.

Akty prawne
Polskie przepisy:
Ustawa z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 63, poz. 394)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 maja 2008 roku w sprawie zaświadczenia stwierdzającego charakter, okres i rodzaj działalności wykonywanej w RP (Dz. U. Nr .90, poz. 549)